यात्रा सुरक्षित बनाउने हातहरु

जुनसुकै कम्पनीको उडानलाई सुरक्षित बनाउन सहयोगी हातहरू धेरै हुन्छन् । त्यसका लागि प्रविधि र प्राविधिक मात्र होइन, व्यवस्थापन गर्ने जनशक्ति पनि उत्तिकै जिम्मेवार हुन्छ । नेपाली विमान कम्पनीले पनि सुरक्षित उडानका लागि प्राविधिक मात्र होइन, अन्य जनशक्तिको उचित व्यवस्थापन गरेका हुन्छन् । निजी विमान कम्पनी बुद्ध एयरको व्यवस्थापन समूहले आफ्नो आन्तरिक रणनीतिमा जनशक्तिलाई महत्वपूर्ण हिस्साको रुपमा समेटेको छ ।

ग्राहक सुरक्षा र सेवाप्रति कटिबद्ध हुने कर्मचारीको छनोट र पदपूर्ति मात्र होइन, बुद्ध एयरले तिनलाई आवश्यक उपकरण र तालिमको व्यवस्था समेत गरिरहेको मानव संसाधन विभाग (ह्युमन रिसोर्स डिपार्टमेन्ट) का वरिष्ठ कार्यकारी प्रबन्धक खगेन्द्रबहादुर बस्नेत बताउँछन् ।

योग्य र दक्ष जनशक्तिको खोजी विभिन्न पदहरुमा गरिने विज्ञापनदेखि सुरु हुन्छ । विज्ञापनमै रोजगारीको किसिम, गर्नुपर्ने काम, निभाउनुपर्ने भूमिकालगायतका विवरण खुलाइएका हुन्छन् । यसले आवेदन माग गरिएको पदको आवश्यकता झल्काउँछ । ‘हामीले विज्ञापन गर्ने बित्तिकै हजारौँले आवेदन दिन्छन्,’ बस्नेत भन्छन्, ‘धेरै आवेदकबाट उपयुक्त छान्नु निक्कै चुनौतीपूर्ण हुन्छ ।’ धेरैले आवेदन दिए पनि उनीहरु ८ जनामध्ये १ जनाका दरले अन्तरवार्ताका लागि बोलाउँछन् । मानौँ ८ सय जनाले कुनै पदका लागि आवेदन दिए भने त्यसमध्ये १ सय जनाको अन्तरवार्ता लिइन्छ ।उपयुक्त स्थानमा उपयुक्त व्यक्तिको छनोट गरी अन्तरर्वातामा बोलाउन जनशक्ति आवश्यक भएको विभागस“ग समन्वय गरी छुट्टै पदपूर्ति समिति गठन गरिन्छ । ‘हामी पाइलटको खोजी गर्दैछौँ भने पदपूर्ति समितिमा वरिष्ठ पाइलटका साथ अरु प्राविधिक हुन्छन्,’ बस्नेत भन्छन्, ‘तर मार्केटिङका लागि जनशक्ति खोजिरहेका छौँ भने त्यसका विज्ञहरु सदस्य हुन्छन् ।’ पदपूर्ति समितिका सदस्यले अन्तरवार्ताका क्रममा आवेदकको दक्षता र अनुभव मात्र मूल्याङ्कन गर्दैनन्, उनीहरुको मनोवैज्ञानिक अवस्थालाई पनि महत्व दिन्छन् । आवेदकको मनोविज्ञानको प्रकार, व्यवहार, संवेदनशीलता, आकांक्षालगायतका विषयलाई अन्तरवार्ताका क्रममा ध्यान दिइन्छ ।

विगतमा भने आवेदकको मनोवैज्ञानिक अवस्था बारे खासै चासो दिने गरिएको थिएन । ‘दक्षता र योग्यतालाई नै हामीले पहिले मुख्य कुरा मानेर कुनै पनि पदमा जनशक्ति लिने गरेका थियौँ,’ बस्नेत भन्छन्, ‘हामीले मनोवैज्ञानिक कुरालाई महत्व दिएका थिएनौँ, तर हामीले अहिले यसलाई पनि महत्वपूर्ण कुराका रुपमा लिन्छौँ किनभने व्यक्तिको कार्यक्षमतामा मनोवैज्ञानिक पक्षले पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ ।’

कुनै कुनै समयमा बुद्ध एयरले कम्पनीमा कार्यरत कर्मचारीको परिवारका सदस्यलाई प्राथमिकता दिन्छ । धेरै संस्थामा एउटै परिवारका एकभन्दा बढी सदस्यलाई काम गर्न नदिने नियम हुन्छ । बुद्ध एयरमा भने त्यस्तो छैन । ‘हामी यही परिवार निर्माण गर्न कोसिस गरिरहेका छौँ,’ बस्नेत भन्छन्, ‘हामी हाम्रो कर्मचारीका छोरा वा छोरीलाई प्राथमिकता दिन्छौँ ।’ पारिवारिक सदस्यलाई कम्पनीमा आबद्ध गर्दा उनीहरु कम्पनीप्रति बढी प्रतिबद्ध हुनुका साथै भावनात्मक सम्बन्धसमेत विस्तार हुने उनको विश्वास छ । यसले बुद्ध एयरले आफ्ना कर्मचारीलाई कसरी कम्पनीप्रति जिम्मेवार र प्रतिबद्ध बनाइरहेको छ भन्नेसमेत देखाउ“छ ।

त्यति मात्र होइन, कम्पनीले कर्मचारीलाई दक्ष बनाइरहन र उडान सुरक्षाका लागि आवश्यक तालिमसमेत प्रदान गर्ने गर्छ । बस्नेतका अनुसार कम्पनीले कर्मचारीहरुलाई आबद्ध हुने बित्तिकैदेखि विभिन्न खाले तालिमहरु प्रदान गर्नेगर्छ । उडान सुरक्षा र हवाई नियमहरु पालन गर्नका लागि समेत कम्पनीका कर्मचारीलाई तयार राख्नुपर्ने भएकाले यस्ता तालिमहरु महत्वपूर्ण हुन्छन् । कम्पनीमा आबद्ध हुने बित्तिकै कर्मचारीलाई तीन महिने प्राविधि तथा अप्राविधिक ज्ञान दिने खालको ‘अन दी जब’ तालिम दिइन्छ । ‘उनीहरुस“ग अनुभव भए पनि हाम्रो ‘जार्गन’ र संस्कार सिक्नैपर्ने हुन्छ,’ उनी भन्छन् ।

कर्मचारी कम्पनीमा प्रवेश गर्दा मात्र होइन, त्यसपछि पनि विभिन्न समयमा तालिमहरु प्रदान गर्ने क्रम जारी रहन्छ।

‘लोडरदेखि स्विपरसम्म जहाजस“ग सम्बन्धित काम गर्ने हरेकका लागि वर्षमा कम्तीमा ६० घण्टाको तालिम दिनैपर्ने हाम्रो नियम छ,’ बस्नेत भन्छन्, ‘यसैगरी पाइलटलाई वर्षको दुई पटक बैङ्कक र अमेरिका पठाएर पुनर्ताजगी तालिम दिइन्छ, त्यस्तो एउटा तालिम लिन हरेक पाइलटले १३–१४ लाख रुपिया“ खर्च गर्छन् ।’ उनका अनुसार बुद्ध एयरको ह्याङ्गरमा रहेको तालिम हल वर्षको ३ सय दिन तालिमकै लागि भरिभराउ हुने गर्छ ।

हरेक कर्मचारी आफ्नो कामबारे सचेत हुने भएकाले दक्ष र कम्पनीप्रति प्रतिबद्ध कर्मचारीको विकासले उडान सुरक्षामा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । गत वर्ष ‘ह्युमन रिसोर्स टर्नओभर रेट’ १.१ प्रतिशत मात्र भए पनि यसपालि यो बढ्ने बस्नेतको अपेक्षा छ । ‘यो यस पालि बढ्न सक्छ, किनभने धेरै हाम्रा कर्मचारीहरु अन्तर्राष्ट्रिय विमान कम्पनीमा काम गर्न गए,’ उनले भने, ‘कसैले त्यसलाई नकारात्मकरुपमा समेत लिनसक्छन् तर हामी यसमा गर्व गर्छौं किनकी अन्तार्राष्ट्रिय विमान कम्पनीमा समेत प्रतिस्पर्धा गर्नसक्ने जनशक्ति हामीले उत्पादन गरिरहेका छौँ ।’

यति मात्र होइन, कम्पनीले कर्मचारीलाई दक्ष बनाइरहन र उडान सुरक्षाका लागि आवश्यक तालिमसमेत प्रदान गर्ने गर्छ । बस्नेतका अनुसार कम्पनीले कर्मचारीहरुलाई आबद्ध हुने बित्तिकैदेखि विभिन्न खाले तालिमहरु प्रदान गर्नेगर्छ । उडान सुरक्षा र हवाई नियमहरु पालन गर्नका लागि समेत कम्पनीका कर्मचारीलाई तयार राख्नुपर्ने भएकाले यस्ता तालिमहरु महत्वपूर्ण हुन्छन् । कम्पनीमा आबद्ध हुने बित्तिकै कर्मचारीलाई तीन महिने प्राविधि तथा अप्राविधिक ज्ञान दिने खालको ‘अन दी जब’ तालिम दिइन्छ । ‘उनीहरुस“ग अनुभव भए पनि हाम्रो ‘जार्गन’ र संस्कार सिक्नैपर्ने हुन्छ,’ उनी भन्छन् ।

कर्मचारी कम्पनीमा प्रवेश गर्दा मात्र होइन, त्यसपछि पनि विभिन्न समयमा तालिमहरु प्रदान गर्ने क्रम जारी रहन्छ।